Konopnicka.Maria. .Nowele,.wiersze

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

T� taktyk� stawiania zarzutów przez elewacj� zna�am doskonale. U�ywali jej zazwyczaj do-
Swiadczeni wi�xniowie, i to z powodzeniem. Jakub, stary stra�nik, zna� j� wida� równie do-
brze, gdy� oboj�tnie patrzy� w okno, niuchaj�c ukradkiem tabak�, ale Zapartemu z�oS� po
twarzy kipi�tkiem sz�a. Nie patrzy� on wszak�e na Osmólca, tylko jak w tuza oczy w wiel-
mo�nego wlepi�, przekazuj�c mu niby to wszystko, co od Osmólca us�ysza�. Wielmo�ny ,
g��boko zasuni�ty w fotel, brwi mia� lekko zbiegni�to i palcami pod�ug zwyczaju po siole
77
b�bni�; pi�kne jego oczy podnosi�y si� przy tym i spuszcza�y d�ugim, pow�óczystym spojrze-
niem. Zdawa� si� mog�o, i� wywodów Osmólca przez roztargnienie tylko s�ucha, a mySl ma
zaj�ta innymi, stokro� wa�niejszymi sprawami.
I ta kancelaryjna taktyka obc� mi nic by�a. Wyzna� nawet musz�, �e przynosi�a ona pew-
ne, doS� znaczne korzySci, a mianowicie: pozwala�a wySwietli� si� sprawie bez nak�adu oso-
bistego badania pomi�dzy mo�liwymi zarzutami, mo�liwoS� zaS tak� zawsze przewidywa�
nale�a�o, a w�adza stawia�a mur ochronny, niejednokrotnie dla powagi tej�e w�adzy koniecz-
ny; wreszcie bagatelizowa�a, �e tak powiem, spraw� sama w oczach osób trzecich, wypadko-
wymi i niepo��danymi Swiadkami jej b�d�cych.
Najkomiczniejszym by�o to, �e ka�dy z aktorów tego przedstawienia zna� doskonale role
wszystkich innych i �e pomimo to sztuka ta odgrywa�a si� z ca�� powag� nale�n� wielkiemu
zielonemu sto�owa urz�dowo �ó�tym Scianom, zapylonym stosom papierów oraz innym ak-
cesoriom biurowym.
A po drugie mówi� dalej Osmólec cz�owiek trzeci raz ju� tu, Chwali� Boga siedzi, to
wie, co do czego jest przynale��ce. Co z�odziejstwo to z�odziejstwo, a co zbójnictwo to zbój-
nictwo! W jednym msza polityka, a w drugim msza polityka. Kuzdy ma swój hunor! I pan
stra�nik ma swój hunor, i wielmo�ny nadzorca ma swój hunor i ja mam swój hunor. Kie-
dym ukrad�, tom ukrad�, to swoja rzecz, to mi nie pierwsze! A z takim zbójem Swi�tokrzy-
skim graniczy� mi nie potrza! Pan stra�nik dobrze wtedy na trzeci bok si� wywróci, kiedy
Onufer jak zapomnia�y po nocach si� ciska, �eby jego choroba ut�uk�a! Onegdaj a to Swiec�
szewcom od �ojenia porwa� i jak gromnic� przy pryczy pali�. Jeszcze kiedy ca�e posiedzenie
het precz z dymem puSci!
Zmarszczy� si� wielmo�ny , g�ow� uniós� nieco i spod brwi nasuni�tych gniewnie na Za-
partego spojrza�. Stra�nik sta� wyprostowany i równie� w twarz wielmo�nego patrzy�. Co
do starego Jakuba, ten z wielk� uwag� obserwowa� szmat paj�czyny wisz�cej nad piecem
i dwa palce w tabakierce trzyma�. By�a to sytuacja nieocenionego komizmu pe�na.
A dziS mówi� Osmólec obtar�szy usta wierzchem r�ki to tak j�cza� bez caluSk� noc,
jakby jego kto r�n��! Niestrzymane rzeczy! Cz�owiek, jak si� uk�adzie, toby i spa�. bo ma ze
wszystkim czyste sumienie: ataki duszegub i dysperak to i sam nie Spi. i drugiemu nie da!
Ino Swiat�o zgaSnie, zara st�ka, �e coS przed nim stoi. A ja co temu winien, �e co przed nim
stoi? Ja za nim pa�ki nie nosi�! Cz�owiek, chwali� Boga, swój wyrok ma i za swój siedzi, a do
inszych to mu ta nic! �eby ja mia� nad ka�dym zbójnikiem st�ka�, tobym si� dawno rozpuk�!
Jezu! O Jezu! g�ucho znów j�kn�� Onufer, ale nikt nie zwa�a� na to.
Osmólec zaS tak rzecz swoj� ko�czy�:
A pan stra�nik kiedy taki m�dry, to niech. Onufra na osóbek wytransportuje, to pod nu-
merem nijakiej rewolucji nie b�dzie! Bo tam same porz�dne ludzie siedz� i ju�! Wie pan
stra�nik?
Nastawi� si� i a� w biodrach przysiad�. Przechodzi�o to wida� miar� zwyk�ej bezczelnoSci,
bo stary Jakub splun�� w bok i z szelestem Slin� butem zatar�.
No, no! zawo�a� marszcz�c czo�o pan nadzorca. Nie b�dx taki rezolutny! To ty nie
wiesz, �e za bijatyki ciemna? JeSli ci si� krzywda dzieje, to masz kancelari�! Masz mnie!
A samemu sobie sprawiedliwoSci robi� tu nie wolno!
Osmólec rzuci� spode �ba na wielmo�nego szybkie, zadziwione spojrzenie. Tego tonu
nie spodziewa� si� wida�. Nie bra� widocznie w rachub� mojej obecnoSci. Po twarzy jego
78
przemkn�o najpierw zaniepokojenie, a potem szybka decyzja. Podszed� do fotela i uScisn��
wielmo�nego za kolana.
A có� to wielmo�ny pan mówi� wzruszonym g�osem ma�o si� nad nami naturbuje,
nam�czy, �ebym ja za lada g�upoSci� do kancelarii lata� i wielmo�nego pana fatygowa�? A czy
mi to wielmo�nego pana zdrowie niemi�e albo co? A toby mnie Pan Bóg za to ci�ko skara�!
To� wielmo�ny pan nade mn� ojciec i opiekun najkocha�szy! �eby nie wielmo�ny pan, toby
ja by� ze wszystkim sierota!...
Tu nos w palce wytar� i chlipa� pocz��. Zapatrzy� si� na niego Jakub, a tak by� przej�ty
mistrzowskim wykonaniem tej sceny, �e tabak� w palcach trzymaj�c nie niós� jej do nosa.
Ani ja ojca, ani ja matki, ani �adnego przyjacielstwa! chlipa� Osmólec. Hu! hu! hu!...
Bóg tylko jeden nade mn� na niebie, a drugi wielmo�ny pan na ziemi, hu! hu!... Niech ta
dziesi�� razy bez dzie� na mnie stra�nik skar�y, hu! hu! hu! A ja ojca swego i wielmo�nego
opiekuna, i dobrodzieja swego nie b�d� o lada co turbowa�, hu! hu! Ja wielmo�nego pana tak
kocham jak dziecko matk�!... hu! hu! hu!... Bo mi wielmo�ny pan za matk� stoi i za wszyst-
kie maj�tnoSci! hu... hu...
Mówi� szybko, p�aczliwym g�osem, spode iba tylko zerkaj�c, jak mu si� ta sztuka udaje.
Dosy�! Dosy� ju�! przerwa� pan nadzorca z ojcowsk� surowoSci� w g�osie.
Osmólec jednak chlipa� nie ustawa�.
Wielmo�ny pan mnie s�ucha� nie chce, hu... hu... hu... hu!... A ja bym wielmo�nemu
panu nó�ki umy� i brud wypi�, hu! hu!... Jak ja st�d wyyszed� na jesie�, hu! hu! hu!... tom
sobie rady nie móg� da� bez wielmo�nego pana! �eby mi srebro, z�oto dawali, �ebym w ak-
samitach chodzi�, tobym bez wielmo�nego pana �adnego wskórania nie mia�... Hu! hu! hu!
hu!... Dopiero, jakem si� tu powróci�, a wielmo�nego pana zobaczy�, hu! hu!... to mi tak by�o,
jakbym si� na Swiat drugi raz narodzi�... hu!... hu! hu!... A wielmo�ny pan za moje kocha-
nie... hu! hu! hu!...
A� mnie dziw bra�, �e pan nadzorca tak d�ugo Osmólcowi gada� pozwoli�, ale przypomnia-
�am sobie, �e sam krasomówca w bystrejmowie si� kocha� i obrotnego j�zyka rad s�ucha�.
Tymczasem Osmólec plackiem na pod�og� pad� i buty wielmo�nego ca�owa� chlipi�c g�oSno.
No, no! Bez tych czu�oSci rzek� mi�kszym ju� g�osem pan nadzorca Ostatni raz ci
daruj�, pami�taj! Jak tobie nie wstyd nawet, takiemu staremu, porz�dnemu aresztantowi, co
ju� trzeci raz tu siedzi i przyk�adem dla innych by� powinien, za �by si� z frajerami wodzi�!
Nie spodziewa�em si� tego po tobie! Zawsze ci� do porz�dnych ludzi liczy�em, a ty mi taki
zawód, taki wstyd robisz! Pfe! Martwisz mnie!
Hu! hu! hu!... becza� Osmólec plackiem na pod�odze le��cy. Ja bym dla wielmo�ne-
go pana krwi z ma�ego palca utoczy�! Ja bym wielmo�nemu panu Smiertelny grzech powie- [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podobne