[ Pobierz całość w formacie PDF ]
na odmiana szaleństwa ma zródło w stanie zdrowia, druga w złym zdrowiu duszy.
181
XV 94 " 19
Oku nie potrzeba zachęty ani nawet rady do chwytania swoistości kolorów, a już biały od
czarnego odróżni ono bez żadnej wskazówki. Natomiast dusza potrzebuje wielu pouczeń, aby
wiedzieć, co robić w życiu.
XV 94 " 46
Dwie rzeczy dają duszy największą siłę: wierność prawdzie i wiara w siebie. Jedno i dru-
gie jest wynikiem napomnień. Zazwyczaj bowiem ludzie im wierzą, a kiedy już uwierzą, du-
sza nabiera wielkiej otuchy i napełnia się wiarą w siebie.
XV 94 " 54
Nikt nie popełnia błędów sam dla siebie, lecz rozsiewa głupotę pomiędzy najbliższych i ją
z kolei zbiera.
*
Staje się gorszy, kto psuje drugiego. Nauczył się zła, a potem uczy, i oto mamy ów bez-
miar nikczemności, gdyż to, co każdy zna najgorszego, składa się w jedną całość.
XV 94 " 68 69
Mądrość to zwrot ku naturze i powrót do stanu, od którego odwiodły nas powszechne błę-
dy ludzkie. Ważnym warunkiem zdrowia jest odstąpienie od podżegaczy do czynów szalo-
nych i odsunięcie się od obcowania z ludzmi, którzy sobie szkodzą wzajemnie. Abyś wie-
dział, że taka jest prawda, spójrz, jak każdy zupełnie inaczej żyje dla świata, a inaczej dla
siebie. Samotność sama przez się nie jest dla nikogo szkołą uczciwości, ani też gospodarności
nie uczy wieś, lecz kiedy brak świadków i widzów, przycichają nasze wady, którymi przy-
jemnie jest się wyróżniać i wpadać w oczy.
XV 94 " 74
Ponieważ te dwie rzeczy są niejako sprzeczne ze sobą: dobry Los i dobre myślenie, dlatego
też w złym położeniu myślimy lepiej: pomyślność odbiera nam wyczucie słuszności.
XV 95 " 35
Jeśli chcemy zyskać posłuch u ludzi i wyrwać ich z błędów, w których już tkwią, niech się
nauczą, co jest złe, co dobre. Niech się dowiedzą, że wszystko prócz cnoty zmienia swe imię i
raz uchodzi za dobro, to znów za zło. Jak głównym węzłem dyscypliny wojskowej jest przy-
sięga na wierność i miłość do własnych sztandarów, i strach przed hańbą dezercji, bo łatwo
już po złożeniu przysięgi rozkazywać żołnierzom i stawiać inne wymagania, tak i w ludziach,
których chciałbyś poprowadzić ku szczęśliwemu życiu, trzeba najpierw ugruntować i zako-
rzenić cnotę. Niechaj opanuje ich rodzaj zabobonnego kultu cnoty: żeby ją miłowali, żeby z
nią pragnęli żyć, a nie chcieli bez niej.
XV 95 " 46
%7łycie bez celu jest błądzeniem.
182
XV 95 " 52
Natura wydała nas jako istoty spokrewnione ze sobą, gdyż wywiodła nas z tych samych
początków i dla tych samych przeznaczeń. Ona wszczepiła nam miłość wzajemną i uczyniła
nas towarzyskimi. Ona ustala słuszność i sprawiedliwość. Z jej ustanowienia gorzej jest szko-
dzić nizli cierpieć szkodę. Na jej rozkaz ręce ludzkie mają być gotowe do pomocy innym.
XVI 97 " 10
Aatwo ulegamy złu, gdyż nie brak nam w tym ani przewodników, ani kompanów, a nik-
czemność sama postępuje naprzód nawet bez przewodników i kompanów. Droga ku występ-
kom jest nie tylko pochyła, ale spadzista, a większość ludzi staje się niepoprawna przez to, że
o ile błędy we wszelkich innych sztukach przynoszą wstyd twórcom i brzydzą samych błą-
dzących, to błędy w sztuce życia sprawiają przyjemność.
XVI 97 " 15 16
Los zwalnia wielu ludzi od kary, ale nikogo od strachu. Dlaczego, jeśli nie dlatego, że jest
w nas zakorzeniona odraza do tego, co potępia natura? Stąd ludzie, którzy nawet ukrywają
swe zbrodnie, nigdy nie mają pewności ukrycia, gdyż demaskuje ich własne sumienie i sa-
mym sobie ujawnia. Dolą przestępców jest ciągły niepokój.
XVI 98 " 1 2
Nie wierz nigdy, że ktoś zależny od szczęścia może być szczęśliwy. Opiera się na kru-
chych podporach, kto cieszy się z dóbr przypadkowych: odejdzie radość, skąd przyszła. Taka
natomiast, która się rodzi z samej siebie, jest trwała i mocna, rośnie i towarzyszy nam do koń-
ca. Bo inne rzeczy, które podziwia pospólstwo, są dobre na jeden dzień. Więc jakże to? Czyż
nie mogą one równocześnie przynosić pożytku i dostarczać rozkoszy? Któż temu przeczy?
Ale dzieje się tak, jeśli one zależą od nas, a nie my od nich. Wszystko, na co Los spojrzy ła-
skawie, staje się pożyteczne i przyjemne, jeśli tylko ten, kto ma, ma także siebie w swej mocy
i nie jest niewolnikiem rzeczy.
XVI 98 " 3
[ Pobierz całość w formacie PDF ]